TINGGALAN WARISAN BELANDA DI SEMENANJUNG MALAYSIA

Sebelum Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ditandatangani di London, United Kingdom,, terdapat beberapa kawasan di Semenanjung Tanah Melayu pernah menjadi kawasan penempatan dan loji Kompeni Hindia Timur Belanda (VOC) sebelum ianya dimusnahkan oleh para pejuang Melayu atau diserahkan kepada Inggeris. Antaranya ialah :

1. Kota Melaka (1641-1824) di Negeri Melaka yang diperoleh oleh VOC selepas berjaya merampasnya daripada Portugis dengan bantuan Kerajaan Johor-Riau pada tahun 1641. Kota Melaka telah diserahkan oleh Belanda kepada Inggeris sebagai tukaran Koloni Inggeris di Bencoolen (Bangkahulu) yang diserahkan oleh Inggeris kepada Belanda selaras dengan persetujuan Perjanjian Inggeris-Belanda 1824.

2. Kota Belanda di Pulau Pangkor yang terletak di dalam Daerah Manjung di Negeri Perak yang dibina pada tahun 1670 tetapi telah dimusnahkan oleh pejuang Melayu Perak yang diketuai oleh Panglima Kulop Ali. Serangan ini dilakukan akibat perasaan tidak puashati dalam kalangan bangsawan Melayu Perak dengan tindakan monopoli dagangan bijih timah di Kuala Sungai Perak oleh Kompeni Hindia Timur Belanda.

3. Pengkalan Halban (1747-1795 yang terletak di dalam Daerah Hilir Perak di Negeri Perak yang dijadikan sebagai loji pengumpulan hasil bijih timah di Kuala Sungai Perak melalui perjanjian yang dipersetujui antara Sultan Muzaffar III daripada Kesultanan Melayu Perak dan pihak VOC. Penempatan dan loji ini telah dirampas oleh Inggeris yang diketuai oleh Lord Camelford dan Leftenan Macalister serta tentera Inggeris daripada Tentera Laut Diraja Inggeris (Royal Navy). Pada tahun 1880, Supritendan (Penguasa) British Hilir Perak telah mengarahkan supaya kubu tersebut dimusnahkan dan besi serta batu bata dari kubu tersebut digunakan untuk tujuan pembinaan Telok Anson Town yang mana hari ini cukup dikenali dengan Pekan Teluk Intan.

4. Kota Melawati yang terletak di Kuala Selangor, Negeri Selangor. Kota Melawati ini diduduki oleh Belanda dan dijadikan sebagai penempatan dan loji VOC di Selangor. Sultan Selangor kedua iaitu Sultan Ibrahim anak kepada Sultan Selangor pertama iaitu Raja Lumu yang merupakan adik kepada Raja Haji Fisabilillah iaitu Yam Tuan Muda Riau telah bertindak menyerang Kota Melawati dan merampasnya daripada Belanda dengan bantuan orang-orang Melayu Pahang sebagai tindakan membalas dendam dan menuntut bela akan kesyahidan Raja Haji yang dibunuh oleh tentera Belanda di Teluk Ketapang, Melaka. Kota ini jatuh ke tangan Sultan Selangor pada tahun 1784.